บุญคุณพ่อแม่

…โอนอ บุญคุณพ่อแม่นี้หนักกว่าสิงขร
อันภูเขาเลากากะเปรียบปูนบ่มีได้
ปัญญาไวความฮู้บุญคุณพ่อแม่เฮาเด่
เพิ่นเอาแพรผ้าตุ้มเฮานี้จั่งใหญ่มา
จนว่าเฮาแก่กล้าเป็นหนุ่มหรือสาว
พอเถิงคราวความดีแต่งปูนแปลงให้
เพิ่นได้แนมหาไว้ ไผเดนอ สิมาเป็นคู่ลูกเฮาเด
พอได้มาสืบสร้างแทนเชื้อสืบสกุล
จำไว้เดอหนุ่มน้อยน้องนุ่งทารกา
ยามเมื่อเลาโกรธาอย่าต่อคำให้วายวุ่น
คิดถึงคุณเลาเลี้ยงถนอมมาแต่ยังอ่อน
ถึงยามหลับยามนอนพากันเก็บดอกไม้บูชาไหว้พ่อแม่เฮา..

tag: ผญาก้อม กลอนอีสาน ผญาอีสาน บุญคุณพ่อแม่ ข้อเตือนใจ
--------------------------------------------------------------------------------
ความเสื่อม

ตกมาเถิงปีสองพันห้าชาวประชาเป็นอันต่าง
พากันย้ายย่างเข้าเลงเป้าสู่ตาราง
อย่าพากันหนีให้วัดฮ้างไปอยู่ตารางใหญ่แออัด
ให้พากันเข้าวัดฟังธรรมพุทธโคดมเจ้า
อย่าได้มัวเมาแน่นมัวเมากุมกะม่อมหลายถ่อน
ให้ได้หาต่อนซิ้นพระธรรมไว้แว่นแงง
อย่าได้ลืมฮีตเค้าตามฝรั่งเขาหลาย
จักว่าเขาเว้าหยังฮักพากันไปแอ่นฟ้อน
ส่วนว่าเพลงไทยแท้หมอลำเฮาแต่กี้เก่า
สั่งสิมาเภท์ม้าง มะรางถิ่มเปล่าดาย แท้เด่

ศีล 5
ข้อที่หนึ่งนั้นอย่าทำบาปปาปปัง
ชาติที่หมู่ปาณาให้ละเวรสินำต้อง
ข้อที่สองว่านั้นอทินนา อย่าใจง่ายตืนมือสงบเสงี่ยมไว้อยากได้กะซ่างตาม
ข้อที่สามว่านั้นกาเม มั่นเที่ยง ผัวเมียเดียวท่อนั้นเฮ็ดได้แม่นดี
ข้อที่สี่ มุสาเว้าตั่วหล่ายมาย ห้า สุรามึนเมาอย่าสิมีมาไกล้
แม่นผู้ใด๋ฮักษาไว้บ่มีทางดอกตกต่ำ แม่นสิดำปานกากะว่างามควรย่อง

คำว่าศีล ๆ นี้ มีคุณยศยิ่ง หาสิ่งเปรียบบ่ได้ ศีลพระเจ้าหน่อพุทโธแม่นว่าเงินคำแก้วพลอยนิลพิฑูลรา ช ชาวโลกสมมติไซรัยังบ่ล้ำท่อศีล ศีลนี้วิเศษล้นเกินกว่าเงินพลอย บ่ห่อนมีราคาเปรียบปุนปานได้ ศีลพระจอมไตรแก้วดีจริงท่านกล่าว เป็นผู้สาวแห่งโก้ถือได้แห่งดี ถึงสิมีวัยน้อยรักษาศีลก็คือใหญ่ ฝูงหมู่นักปราชญ์เจ้าทั้งค่ายว่าดี ฯ
ผู้เพิ่นมีศีลนั้นผิวพรรณผุดผ่อง มีกลิ่นหอมห่วงเฮ้าเสมอคู้แก่จันทร์ ทั้งเล่าอัศจรรย์ด้วยหอมไปได้ทุกท่า บ่ว่าเหนือและใต้หอมเท่าทั่วทะลัง บ่คือจันทร์และคู้หอมชั่วยามดม หอมแต่ยามลมพัดกลิ่นละอองมาต้อง ศีลนั้นหอมไปได้ทวนลมบ่เลือกช่อน ขจรไปทั่วด้าวไกลใกล้ก็ส่งเถิง

คุณของการสำรวมศีล ๕

ปาณานั้นให้มีความสังเวช เจตนางดเว้นเวรกรรมอาฆาต บ่กระทำหยาบชาปองฆ่าท่านผู้ใด๋
กรุณาสัตว์เชื้อเสมอโตสังเวช บ่ได้คิดจองล้างหมายม้างทุบตี มีแต่หวังดีด้วยวางตนเสมอภาค คิดรักใคร่เสมอแก้วหน่วยตา ชาติสิมาภายหน้าอายุยืนยาวยิ่ง เลาคิงกลอมอ่อนเกี้ยงเพียงพร้อมเผ่าผิว
อทินนาเว้นเงินทองของผู้อื่น อย่าได้ลักลอบลี้ลวงล้อหลอกกิน เกรงแต่ความหมองเศร้าเสียศีลบ่บังอาจ เจตนางดเว้นเห็นได้บ่เอา ชื่อว่าของเขาแล้วแนวได๋บ่ได้ว่า ราคาสูงทั่วฟ้าบ่มีล้ำล่วงศีล
กาเมนั้น อย่าได้เชยชมซ้อนเมียขวัญท่านผู้อื่น บลื่นคลองพระเจ้าสิกขาข้อเพิ่นสอน แม่นว่าก้ำฝ่ายเบื้องพวกหมู่คนหญิง บ่ทะยานเกิดคลองเสพชายทางฮ้าย มีแต่ยินดีด้วยดอมผัวเท่าชั่ว อย่าได้สมเสพซ้อนทะลอนเลี้ยวเรื่องกาม
มุสาวาทนั้น พระจอมธรรม์ท่านกล่าว อย่ามีความโลภล้าวหมายล้อล่ายพราง ยามสิปากก่อนต้านให้คิดอ่านหาสัตย์ ให้มันจริงมันจังจึงค่อยนำมาเว้า ไผผู้ปฏิบัติได้ในศีลองค์ที่ ๔ ผลสิมีมากล้ำคำเว้าก็อ่อนหวาน ชาติสิมาภายหน้าอานิสงส์นำส่ง มีคนเคารพย้านบ่พาลล้อหลอกลวง
สุราองค์ที่ ๕ ผลาแฮงสิแจ้งต่อ ไผผู้สัตย์ซื่อตั้งบ่ประมาทคลองศีล บ่ดื่มกินของเมาให้เก่าคลองศีลสร้อย ว่าแต่เขาเมาแล้งแนวใด๋ปราศจาก สุรายาฝิ่นเหล้าเซาเว้นได้เด่นจริง รักษาศีลคงมั่นวันคืนบ่ได้วิ่นของกินพระเจ้าห้ามบ่ลา มล้นล่วงเกิน ชื่อว่าสุราเหล้าของเมาบ่ดูดดื่ม อานิสงส์ชาตินี้คนย้องนับถือ ชาติสิมาภายหน้ามีปัญญาอันกล้ากลั่น ความฉลาดเลิศล้ำฤทธิ์ล้นลื่นคน

โทษของการไม่สำรวมศีล ๕

โทษของการปองฆ่าปาณาก็ปาบใหญ่ เกิดไปในชาติหน้าบ่คือบ้านหมู่เขา จักมีคนปองฆ่าของเวรอาฆาต ทั้งเหล่าฮูปฮ่างฮ้ายกายเศร้าหม่นหมอง บางพ่อตาบอดใบ้ หูหนวก ขาหัก ผูงหมู่โรคาเคราะห์เฮาะโฮมโฉมฮ้าย คันว่ามีของใช้วัวควายก็แสนยาก มีแต่พวกเข้าต้องตายล้มมุ่นวาย อันนี้เป็นกรรมฮ้ายปาณาข้อที่ ๑ ฯ
อทินนาข้อที่ ๒ พระเจ้ากล่าว ของที่เขาห้ามหวงไว้อย่าลักเอา ไผบ่กลัวเกรงย้านเวรกรรมสินำตอบชาติสิมาข้างหน้าความ ไฮ้สิแล่นเถิง ผลของการขโมยสนองกรรมใช้ มีแต่ความทุกข์ไฮ้ขอข้าวเพิ่นกิน คันว่ามีของใช้แนวใด๋บ่ประกอบ มีแต่โจรผู้ร้ายหมายท่าลักเอา ฯ
องค์ที่ ๓ ไปหน้ากาเมพระเจ้ากล่าว บ่ได้สมเสพซ้อนเมียแก้วเพิ่นหวง ไผผู้ลุล่วงพ้นบังอาจองค์ศีล กรรมสิติดตอบตามจ่องเวรเวียนใช้ เกิดไปในภาคหน้าเวรกรรมสินำส่ง จะมีผิดผางเสร้าหมองมั่วชั่วทราม ฯ
องค์มุสาวาทนั้น ไผผู้อำพรางเลี้ยววาจาลวงหลอก ชาติสิมาข้างหน้าความเว้าบ่ขลัง ทั้งบ่มีผู้ย้านถือเชื่อฟังคำ แม่นสิจาคำจริงก็ช่างตามคำแล้ว อันว่าโทษของข้อมุสาวาทมีมาก โทษหนึ่งปากถืกแท้จาเว้าบ่เป็น โทษหนึ่งปากเหม็นฮ้ายปานผีตายซาก โทษหนึ่งปากเปื่อยเป้เพขึ้นฮอดดัง โทษหนึ่งคนชังนินทาดูหมิ่น เพราะคำเจ้าปลอกปลิ้นตามให้ส่งผล คันว่าตายไปนั้น ตกอยู่ในนรก เสวยเวทนาทุกข์หมื่นปีแสนฮ้อน ฯ
สุราองค์ที่ ๕ ของเมาพระเจ้ากล่าว ไผผู้สมเสพเข้ากรรมนั้นสิส่งนำ ชาติสิมาภายหน้าพาตนให้ตกต่ำ กรรมเพราะกินเหล้านี้แสนฮ้ายกว่าสู่อัน ตายแล้วลงไปไหม้ในอบายแสนแสบ ตกนรกเดือดฮ้อนในหม้อหมื่นปี ยมบาลเอาน้ำทองแดงกรอกใส่ พอแต่ไหลฮอดท้องพงไส้ก็เปื่อยเพ ฯ